H. Bernarduskerk Made (1511-2022)

Het begin van kerkelijk leven in Made lag bij de toestemming in 1511 vanuit het kapittel van Geertruidenberg om op Made een kapel te stichten gewijd aan Maria, later zou deze toegewijd worden aan de H. Adrianus. Tijdens de 80-jarige oorlog werd de katholieken het gebruik van de kapel, een bijkerk van de kerk in Geertruidenberg, verboden.

In 1648 toen er door de Vrede van Munster een eind kwam aan de 80-jarige oorlog kwam de bijkerk definitief in Protestantse handen, want er kwam een verbod op het uitoefenen van de Katholieke Eredienst en alle kerkgebouwen gingen naar de ware Christelijke Gereformeerde Religie. Wel konden de katholieken in en rond hun vroegere bijkerk begraven worden.

Schuurkerk

De uitoefening van de Katholieke Eredienst kon alleen gebeuren in schuurkerken en dan nog met toestemming van de Protestantse overheid. Een kerk die van buiten het uiterlijk heeft van een schuur, die dus helemaal niet lijkt op een kerk. In het jaar 1671 kwam er op Made een dergelijke schuurkerk. Deze schuurkerk was toegewijd aan de H. Bernardus van Clairvaux. In 1795 brandde deze schuurkerk af en vroeg men in Den Haag toestemming om een nieuwe kerk te bouwen.

De eerste kerk

Deze kerk kwam aan de huidige Kerkstraat. De kerk werd gebouwd op het kerkplein van de huidige H. Bernarduskerk en ingewijd in de herfst van 1796 door de deken van Geertruidenberg.
In 1841 werd deze kerk, ook toegewijd aan de H. Bernardus van Clairvaux, vergroot en verfraaid en in stilte opnieuw ingewijd door pastoor M. van de Zwaluwe met toestemming van de bisschop van Den Bosch ( Made heeft lang tot het Bisdom den Bosch behoord) In 1796 beschikte men in Made weer over een echte kerk, maar toen kwam ook het bericht vanuit Den Haag dat de bijkerk die in gebruik was bij de Protestanten terug moest naar de Katholieken, aangezien die de meerderheid uitmaakten van de bevolking. De katholieken hadden al een kerk en zagen het niet zitten om de bijkerk over te nemen. Een kerk die ook nog hard aan onderhoud toe was. In 1804 kwam een regeling tot stand waarbij de bijkerk en een perceel akkerland voor 1.000 gulden door de Protestantse Gemeente werd teruggekocht. Wel werden de katholieken nog op de begraafplaats rond de Protestantse begraafplaats begraven tot er in 1855 een katholieke begraafplaats kwam aan de Lage Weide. De katholieken mochten de klok van de protestantse kerk gebruiken, want de katholieke kerk had geen klok. In de westgevel van de protestantse kerk werd een lui-deurtje gemaakt zodat de r.k. koster de klok kon luiden zonder in de protestantse kerk te komen. De vroegere bijkerk is tot op de dag van vandaag in handen van de Protestantse Gemeente Made.

De tweede kerk

Pastoor M. van de Zwaluwe, die van 1839 tot 1897 pastoor was te Made kreeg te maken met een groeiend aantal katholieken op Made, waardoor de eerste kerk te klein werd en hij gaf zijn neef, architect Jan Verheijen opdracht een kerk te tekenen.
Er kwam een kerk geïnspireerd op de neogotiek.
De neogotiek wilde bouwen in de stijl van de middeleeuwse gotiek; grote, hoge kerken, met hele grote ramen en met een hoge toren, een kerkgebouw waarin een mens zich als het ware in de hemel voelde. De bouw van de kerk was begroot op 50.787 gulden, maar al gauw bleken de kosten te hoog en werd besloten de toren in zijn geheel te laten vervallen en te kiezen voor een daktoren.
Voor de geplande toren waren de fundamenten voor een deel al gestort en deze zitten nog steeds in het kerkplein. In 1871 werd de kerk ingewijd.
Maar aan het interieur zou nog heel veel moeten gebeuren, qua meubilair en beschildering.
In 1937 kwam het huidige portaal tot stand met 3 doorgangen en ook werd er een doopkapel gebouwd.

De oude pastorie, nu de Frater, werd in 1881 verlaten voor de nieuwgebouwde pastorie, die nu nog steeds aan de Kerkstraat te vinden is en die ook ontworpen is door Jan Verheijen. In de Tweede Wereldoorlog is de grootste klok door de Duitsers gevorderd voor de wapenindustrie en liep de kerk bij de bevrijding nogal wat schade op door een granaatinslag. Na het Tweede Vaticaans Concilie kwamen er veranderingen in de liturgie en daardoor werden er ook wijzigingen aan gebracht in het interieur.
Veel beelden altaren en muurschilderingen verdwenen uit de kerk.
In 1983 kreeg de kerk o.l.v. pastoor van Berkel weer meer het karakter van voor 1965/1966. In 1989 werd het interieur weer verbouwd en een jaar later werd het exterieur in zijn geheel gerenoveerd. In 1992 werd de kerk heropend door bisschop Ernst van Breda. 

2016 Verkoop Bernarduskerk en pastorie

Door het teruglopend kerkbezoek was het gebouw voor de parochie een te zware financiële last geworden. Breda Bouw wil het gebouw een sociaal-culturele functie geven, gekoppeld aan het plan om het centrum van Made een algehele facelift te geven. In 2016 werden de kerk en pastorie verkocht aan Breda Bouw.
Met de verkoop is wel bedongen dat er een kleinere kerkruimte blijft in het kerkgebouw of dat er een kerkruimte komt in de directe nabijheid van de huidige kerk.

Op 21 augustus 2022 is de H. Bernarduskerk aan de eredienst onttrokken en wordt omgebouwd tot een cultureel centrum als hart van het nieuwe dorpscentrum van Made. In afwachting van de nieuw te realiseren kerkplek in de Kapel Maria Magdalena (kapel van het voormalige klooster) zal de geloofsgemeenschap van Made vanaf 4 september de zondagviering houden in de benedenzaal van seniorenpartner de Wijngaerd.